05
Żywienie
Jedzenie i picie zaspokajają podstawowe potrzeby fizjologiczne dzieci, słusznie więc w każdej placówce przywiązuje się do nich dużą wagę. Standardy związane z żywieniem zostały podzielone na dwie grupy wiekowe ze względu na duże zróżnicowanie potrzeb dzieci w tym zakresie.
Osobno zwracamy uwagę na warunki, w jakich powinny się odbywać posiłki, ponieważ spokój i dobra atmosfera są niezbędne do prawidłowego rozwoju emocjonalnego, społecznego i poznawczego dzieci.
Standard 5.1
Żywienie niemowląt jest oparte na Zasadach żywienia zdrowych niemowląt i Schemacie żywienia dzieci w 1. roku życia. Aktualizacja 2016
a.
Mleko podawane niemowlętom jest takie samo jak to, które otrzymują one w domu
- kadra uświadamia rodziców, jak ważne jest karmienie piersią, i zachęca matki do odciągania mleka lub przyjścia w trakcie dnia na karmienie
- ilość mleka w diecie dziecka jest dopasowana do jego wieku i potrzeb
- jeśli dziecko jest karmione piersią, placówka stwarza możliwość karmienia piersią przez mamę z zachowaniem intymności
- mleko matki jest przechowywane w lodówce i podawane dzieciom karmionym piersią we wskazany przez rodzica sposób
- niemowlęciu karmionemu mlekiem modyfikowanym podawane jest wskazane przez rodziców mleko
- dzieciom poniżej pierwszego roku życia nie podaje się mleka krowiego lub mleka innych ssaków jako samodzielnego dania
b.
Placówka ma ustalone zasady wprowadzania produktów do diety niemowląt
- niemowlęta otrzymują przede wszystkim produkty, które przyjmowały już w domu. Produkty, których nie otrzymywały wcześniej, wprowadzane są w niewielkiej ilości przy jednoczesnej obserwacji dziecka, w porozumieniu z rodzicami
- kadra zbiera informacje od rodziców na temat produktów już wprowadzonych do diety dziecka i jego potrzeb żywieniowych
- placówka umożliwia rodzicom zapoznanie się z jadłospisami
c.
Produkty i napoje podawane niemowlętom nie są dosładzane ani dosalane
- dzieciom poniżej pierwszego roku życia nie podaje się miodu, cukru, słodzików czy syropów (np. syropu z agawy, klonowego, glukozowo-fruktozowego, ryżowego)
- do potraw podawanym dzieciom poniżej pierwszego roku życia nie dodaje się soli i mieszanek przypraw z solą czy glutaminianem sodu
- niemowlętom nie podaje się pokarmów gotowych zawierających w składzie wymienione wyżej składniki
- niemowlętom oprócz mleka do picia podawana jest tylko woda
Standard 5.2
Żywienie dzieci w wieku 1–3 lata jest oparte na aktualnych Normach Żywienia Człowieka
a.
Jadłospisy dla dzieci są planowane w oparciu o Modelowe racje pokarmowe
- jadłospisy wykorzystują produkty z wszystkich pięciu podstawowych grup produktów spożywczych w odpowiedniej ilości i częstotliwości. Grupa szósta (cukier i słodycze) może, ale nie musi być uwzględniona w jadłospisie
- każdy posiłek zawiera warzywa i/lub owoce
b.
Dania oferowane dzieciom są przygotowywane zgodnie z zasadami zdrowego żywienia
- potrawy doprawiane są naturalnymi przyprawami, ziołami i dodatkami (pestki, suszone owoce itp.)
- dodatek soli i cukru jest ograniczony do niezbędnego minimum
- posiłki są przygotowywane przy użyciu następujących technik kulinarnych: gotowanie tradycyjne, gotowanie na parze, pieczenie, duszenie, smażenie bez użycia tłuszczu
c.
Dania oferowane są dzieciom w formie zachęcającej do próbowania
- posiłki są różnorodne pod względem smakowym i kolorystycznym
- dba się o estetykę podania posiłku
- używa się kolorowych dodatków warzywnych i owocowych
- dba się o różnorodną formę podania tych samych warzyw
d.
Dba się o to, żeby dzieci nie były spragnione w ciągu całego dnia
- dzieciom do picia podawana jest przede wszystkim woda, do której mają stały, nieograniczony dostęp, także podczas pobytu w ogrodzie
- woda wystawiona jest w miejscu widocznym dla dzieci; kadra co jakiś czas proponuje dzieciom wodę do picia
- dzieciom można podawać stuprocentowe soki przecierowe (pasteryzowane, bez dodatku cukru) w ilości maksymalnie do 120 ml na dobę (porcja liczona razem z ilością spożytych owoców, przy czym personel ma świadomość, że owoc zawsze będzie lepszym wyborem, a do gaszenia pragnienia zawsze najlepsza woda)
- nie podaje się napojów słodzonych, gazowanych
e.
Placówka dostosowuje swój sposób żywienia do dzieci ze szczególnymi potrzebami żywieniowymi
- kadra stara się, żeby posiłki dla dzieci ze szczególnymi potrzebami też były estetyczne, pełnowartościowe i smaczne
- istnieje możliwość dostarczania posiłków przez rodziców
- placówka może wymagać zaświadczenia lekarskiego o konieczności wprowadzenia diety eliminacyjnej
f.
Liczba posiłków ustalana jest w oparciu o normy żywieniowe oraz potrzeby dzieci
- w zależności od liczby godzin pobytu dziecka w placówce ustala się z rodzicami, które posiłki dziecko będzie jadło
- istnieje możliwość przechowania posiłku dla dziecka, które przyszło później lub spało w trakcie pory posiłku
- dzieciom, które są odbierane na końcu dnia, mogą być podawane małe przekąski
Standard 5.3
Potrzeby dzieci wyznaczają sposób organizacji posiłku
a.
Kadra umożliwia dzieciom decydowanie czy, co, ile i jak chcą zjeść
- dzieci nie są zmuszane do siadania przy stole, jeśli nie mają potrzeby jedzenia
- dzieci mają tyle czasu na posiłek, ile potrzebują
- dzieci, które kończą jeść, mogą wstać od stołu, nie czekając na pozostałe dzieci
- w jadalni jest miejsce, np. mały dywan, gdzie mogą np. pooglądać książeczki
- kadra nie nagradza dzieci za zjedzenie ani nie karze za odmowę jedzenia
- kadra akceptuje to, że dziecko może nie chcieć niczego zjeść
- kadra uwzględnia werbalne i pozawerbalne sygnały dzieci dotyczące potrzeby jedzenia oraz ilości spożywanych potraw
- kadra nie nalega, aby dziecko zjadło wszystko, co ma na talerzu
- dzieci, jeśli chcą, korzystają ze śliniaczków i własnych kubków do picia
- dzieci mogą jeść za pomocą sztućców lub rękoma
- jedzenia jest trochę więcej, żeby dzieci mogły sobie dokładać
b.
Kadra wspiera dzieci w samodzielnym jedzeniu
- kadra zachęca dzieci, w tym także niemowlęta, do samodzielnego jedzenia potraw
- dziecko, które uzyskuje bezpieczną pozycję siedzącą, ma możliwość samodzielnego spożywania posiłków i jest do tego zachęcane przez personel
- w przypadku trudności z jedzeniem kadra pomaga dziecku, karmiąc je łyżeczką lub widelcem
- dzieci niepotrafiące samodzielnie jeść są karmione w kontakcie „jeden na jeden”
- dzieci otrzymują wszystkie posiłki w formie dostosowanej do samodzielnego jedzenia
- w miarę możliwości rozwojowych dzieci same nakładają sobie jedzenie
- jeśli nałożą sobie za dużo, nie są zmuszane do zjedzenia wszystkiego
- naczynia i sztućce dostosowane są do możliwości rozwojowych dzieci
- wszystkie dzieci mają stały dostęp do łyżki i widelca
c.
Organizacja posiłku sprzyja interakcjom dzieci i kadry
- dzieci podczas posiłku mogą prowadzić rozmowy z innymi dziećmi siedzącymi przy stole i z personelem
- kadra w miarę możliwości je razem z dziećmi przy stolikach
- dzieci są zapraszane do wspólnego nakrywania do stołu i sprzątania po posiłku
d.
Dzieci są zapoznawane z żywnością poprzez różne działania
- kadra proponuje dzieciom potrawy, tłumaczy nazwy i składniki dania
- kadra rozmawia z dziećmi o tym, co jest zdrowe, a co nie
- dzieci mają możliwość uprawiania ziół (warzyw) w ogrodzie lub doniczkach
- kadra umożliwia dzieciom udział w przygotowaniu napojów i prostych potraw
Standard 5.4
Kadra ściśle współpracuje z rodzicami w sprawach związanych z żywieniem dzieci
a.
Kadra prowadzi bieżącą obserwację dzieci w sytuacjach związanych z żywieniem i w razie wyraźnie niepokojących objawów dzieli się spostrzeżeniami z rodzicami
- kadra wie, jakie zachowania dzieci związane z żywieniem uznać za niepokojące
- w razie potrzeby kadra kieruje rodziców do specjalisty
b.
Kadra i rodzice wspólnie uzgadniają potrzeby dzieci związane z żywieniem
- tygodniowy jadłospis (wraz z oznaczonymi alergenami) jest przygotowany z wyprzedzeniem i udostępniony rodzicom do wglądu
- kadra zbiera od rodziców informacje dotyczące żywienia, w tym dotyczące preferencji żywieniowych dzieci, godzin posiłków, nawyków i rytuałów, ewentualnych trudności żywieniowych, umiejętności związanych z samodzielnością
- kwestie ustalane wspólnie z rodzicami uwzględniają zasady zdrowego żywienia i profilaktyki otyłości
c.
Placówka upowszechnia zasady zdrowego żywienia
- kadra zachęca rodziców do stosowania zasad zdrowego żywienia w domu
- placówka upowszechnia przepisy i pomysły na zdrowe posiłki różnymi kanałami informacyjnymi
- rodzice mają dostęp do materiałów na temat zdrowego żywienia